തുലാമാസത്തിലെ അമാവാസി നാളില്‍ ആഘോഷിക്കുന്ന ദീപാവലി ഇന്ത്യയിലെ പ്രധാന മതപരമായ ആഘോഷമാണ്. ഹിന്ദു പുതുവര്‍ഷത്തിന്റെ ആരംഭം കുറിക്കുന്ന ദീപാവലി ആഘോഷം അഞ്ച് ദിവസം നീണ്ടുനില്‍ക്കും.
ദീപാവലി എന്ന വാക്കിന്റെ അര്‍ത്ഥം ‘ വിളക്കുകളുടെ നിര ‘ എന്നാണ് . ഈ ഉത്സവ വേളയില്‍, ആളുകള്‍ അവരുടെ വീടുകള്‍ വിളക്കുകളും എണ്ണ വിളക്കുകളും കൊണ്ട് അലങ്കരിക്കുന്നു. തിന്മയെ അകറ്റി നന്മ വിജയിക്കുന്നു എന്നതാണ് ദീപാവലിയുടെ സന്ദേശം തന്നെ.
ദീപാവലിയെ സംബന്ധിച്ച ഐതീഹ്യങ്ങള്‍ക്കും പല നാടുകളുലും വ്യത്യാസമുണ്ട്. അതില്‍ ബംഗാളിലെ ഐതീഹ്യം മറ്റുള്ളവയില്‍ നിന്നും കുറച്ച് വ്യത്യസ്തമാണ്. ബംഗാള്‍ പ്രദേശത്ത് കാളി ദേവിയുടെ ഉത്സവമായാണ് ഈ ദിവസം ആഘോഷിക്കുന്നത്. അന്ന് അവര്‍ കാളിദേവിയെ പൂജിക്കും. ആഘോഷങ്ങള്‍ കൊണ്ടാടും. ചിലയിടങ്ങളില്‍ ദുഷ്ടനായ രാജാവായ നരകാസുരനെതിരായ ശ്രീകൃഷ്ണന്റെ വിജയത്തിന്റെ ഓര്‍മ്മയായും ദീപാവലി ആളുകള്‍ ആഘോഷിക്കുന്നു .
ഹിന്ദു സമ്ബത്തിന്റെ ദേവതയായ ലക്ഷ്മിയെ ബഹുമാനിക്കുന്ന ഈ ഉത്സവത്തില്‍ വിളക്കുകളും വിളക്കുകളും ലക്ഷ്മിയെ ആളുകളുടെ വീടുകളിലേക്കുള്ള വഴി കണ്ടെത്താന്‍ സഹായിക്കുമെന്നും വരും വര്‍ഷത്തില്‍ ഐശ്വര്യം കൊണ്ടുവരുമെന്നും വിശ്വസിക്കുന്നു. തിന്മയുടെ മേല്‍ നന്മ വിജയിക്കുന്നതിന്റെ ആഘോഷം കൂടിയാണിത്. ഉത്തരേന്ത്യയില്‍, രാവണനെ പരാജയപ്പെടുത്തി അയോധ്യാ നഗരത്തിലേക്ക് രാമനും സീതയും മടങ്ങിയെത്തിയതിന്റെ ഓര്‍മ്മപുതുക്കലാണ് ദീപാവലി.
സുഹൃത്തുക്കളുമായും കുടുംബാംഗങ്ങളുമായും ആസ്വദിക്കാനുള്ള സമയമാണ് ദീപാവലി. ഈ ദിനത്തില്‍ ആളുകള്‍ സമ്മാനങ്ങളും മധുരപലഹാരങ്ങളും കൈമാറുന്നു. സ്വാദിഷ്ടമായ വിരുന്നുകള്‍ ആസ്വദിക്കുന്നു. കരിമരുന്ന് പ്രകടനങ്ങള്‍ കാണുകയും പുതിയ വസ്ത്രങ്ങള്‍ ധരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. വീട് വൃത്തിയാക്കാനും അലങ്കരിക്കാനുമുള്ള സമയമാണിത്. വര്‍ണ്ണാഭമായ പൊടികളും പൂക്കളും ഉപയോഗിച്ച് രംഗോലി ഒരുക്കുകയും ചെയ്യും.